De komst van een AZC naar Houten roept veel vragen en emoties op. Rondom asielzoekers, statushouders en opvanglocaties doen allerlei verhalen de ronde — sommige kloppen, maar veel verhalen berusten op misverstanden of fabels.
Met deze pagina willen we de meest gehoorde mythen en zorgen helder en eerlijk beantwoorden. Zo helpen we elkaar feiten van fabels te onderscheiden, zodat iedereen goed geïnformeerd mee kan praten over opvang in Houten. Juist in Houten (maar eigenlijk overal) is het belangrijk dat we liever het gesprek voeren op basis van feiten dan op basis van angst of geruchten.
2️⃣ Mythe: “Asielzoekers krijgen een huis vóór Nederlanders.”
Feit: Gemeenten zijn wettelijk verplicht statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) te huisvesten. Dit gebeurt soms met extra of tijdelijke woningen, om de druk op de reguliere woningmarkt te beperken. Ze dringen dus niet voor op andere woningzoekenden. Het weigeren van sociale huurwoningen aan statushouders lost het grote woningtekort in Nederland nauwelijks op, omdat hun vraag slechts zo’n 8% van de totale woningbehoefte beslaat. Jaarlijks zijn er 160.000 sociale huurwoningen nodig, terwijl het tekort vooral wordt veroorzaakt door bevolkingsgroei, lange bouwprocedures en een gebrek aan bouwgrond. Momenteel wachten er ruim 19.000 statushouders op een woning; zonder voorrang blijven zij langer in (dure) opvanglocaties. Dit belemmert hun integratie en verhoogt de kosten voor gemeenten. Gemeenten werken samen met het Rijk aan meer woningen, bijvoorbeeld via flexwoningen en het ombouwen van kantoren. Deze extra woonruimtes komen ook andere urgente woningzoekenden ten goede.
Bron: COA, Rijksoverheid, Mythen en Feiten VluchtelingenWerk Nederland
4️⃣ Mythe: “Asielzoekers veroorzaken veel criminaliteit.”
Feit: De overgrote meerderheid van de asielzoekers is niet crimineel. Uit meerdere onderzoeken blijkt dat asielzoekers gemiddeld niet vaker strafbare feiten plegen dan andere inwoners van Nederland. Overlast wordt tegengegaan met goede begeleiding, dagbesteding en snelle procedures. Het WODC concludeert dat criminaliteit vooral samenhangt met gebrek aan dagbesteding en lange procedures. Het CBS laat zien dat het vaak gaat om lichte overtredingen door een kleine groep. Ook Hein de Haas behandelt dit in zijn boek Hoe migratie echt werkt (2023), hoofdstuk 7.
Bron: WODC, COA
5️⃣ Mythe: “Een AZC maakt de buurt onveilig.”
Feit: Het WODC concludeerde in 2017 dat een AZC geen structurele toename van criminaliteit in een buurt, wijk of stad veroorzaakt. Ook heeft een AZC geen blijvende negatieve invloed op de veiligheid in de buurt. WODC vervolgonderzoek over de periode 2017 - 2023 laat zien dat de meerderheid (67%) van de geregistreerde overlastgevende incidenten (verbaal en fysiek geweld) plaats vond in de opvanglocaties. Wat betreft geregistreerde criminaliteitscijfers komt het aandeel vermogensdelicten het meeste voor (74%), terwijl het aandeel geweldsmisdrijven 12% bedraagt. Dit laatste percentage is relatief laag in verhouding tot de algemene Nederlandse bevolking (18%). Goede communicatie en begeleiding, samenwerking met de buurt, aandacht voor de samenstelling van bewoners, het hebben van dagbesteding en snellere procedures zijn cruciaal. Hein de Haas beschrijft in zijn boek Hoe migratie echt werkt (2023) hoe incidenten soms uitvergroot worden, terwijl cijfers het tegendeel laten zien.
Bron: COA, WODC, Universiteit Utrecht, deKantekening
6️⃣ Mythe: “Nederland is het populairste land voor asielzoekers.”
Feit: Wereldwijd verblijven verreweg de meeste vluchtelingen in eigen land of in een van de buurlanden. Een klein deel vlucht naar Europa. In verhouding tot andere Europese landen ontvangt Nederland een gemiddeld aantal asielaanvragen. Duitsland, Frankrijk en Zweden nemen meer mensen op. Er is geen bewijs dat het Nederlandse asielbeleid een aanzuigende werking heeft op de instroom van asielzoekers.
Bron: Eurostat, VluchtelingenWerk, Hein de Haas. Hoe migratie echt werkt (2023).
7️⃣ Mythe: “Asielzoekers mogen niet werken en kosten alleen geld.”
Feit: Asielzoekers mochten aanvankelijk beperkt werken (max. 24 weken per jaar). Sinds de uitspraak van de Raad van State op 29 november 2023, past het UWV de zogenaamde 24‑weken‑eis niet meer toe. Hierdoor mogen asielzoekers, nadat hun aanvraag minimaal zes maanden in behandeling is, het hele jaar door werken onder dezelfde voorwaarden als voorheen, inclusief een tewerkstellingsvergunning (TWV). Statushouders (vluchtelingen met een verblijfsvergunning) mogen wél volledig werken. Veel gemeenten en organisaties helpen hen snel mee te doen met de samenleving. In Houten werken veel nieuwkomers als vrijwilliger bij het DoorGeefLuik.
Bron: COA, Rijksoverheid
8️⃣ Mythe: “Een AZC verlaagt de waarde van mijn huis.”
Feit: De aanwezigheid van een azc heeft een beperkt negatief effect heeft op de woningprijzen, maar het beeld is divers, het effect vaak tijdelijk en wisselend door de jaren heen. Onderzoek van het Economievakblad ESB naar de waarde van woningen binnen 2 kilometer van een azc leverde een gemengd beeld op. In het algemeen is er een enigszins licht negatief prijseffect. De grootte van het effect is afhankelijk van factoren als: grootte van het azc, landen van herkomst van de asielzoekers, samenstelling van de buurt en (waarschijnlijk) berichtgeving over incidenten. Daarmee lijkt het (eventuele) effect beïnvloedbaar. Het ESB vindt dan ook "dat er werk gemaakt moet worden van azc’s zonder negatief prijseffect". Dit betekent: betere azc’s voor zowel de bewoners ervan, als voor de omliggende wijk. Het creëren van een groter lokaal draagvlak beschouwt het ESB als een belangrijke maatschappelijke meerwaarde en zou een belangrijk beleidsdoel moeten zijn en blijven.
Bron: ESB, Universiteit van Amsterdam, CBS
9️⃣ Mythe: “Het COA luistert niet naar bewoners.”
Feit: Bij elke (nieuwe) opvanglocatie zijn bewonersavonden, inspraakrondes en klankbordgroepen. Buurtbewoners kunnen hun zorgen en ideeën delen en bijdragen aan een goede en veilige sfeer. Het COA betrekt bewoners en gemeenten bij de inrichting en het beheer van een azc. Verbeteringen ontstaan vaak juist dankzij deze betrokkenheid. Er zijn dorpen waar bewoners teleurgesteld waren toen het azc sloot, zoals in Overloon en Burgum, omdat de opvang intussen een belangrijk en gewaardeerd deel van de gemeenschap was geworden (bron: Omroep Brabant, Leeuwarder Courant).
Bron: COA, ervaringen andere gemeenten
🔟 Mythe: “We kunnen vluchtelingen beter helpen in hun eigen land of regio.”
Feit: Hulp in de eigen regio (via UNHCR en ngo’s) is belangrijk en gebeurt ook heel veel, maar sommige mensen zijn daar nog steeds niet veilig of worden niet goed opgevangen waardoor opvang in een veilig land de enige optie is. Van alle vluchtelingen wereldwijd blijft zo’n 75% in buurlanden als bijvoorbeeld Turkije, Libanon, Jordanië, Irak en Pakistan. Slechts een klein deel komt naar Europa en een nog kleiner deel naar Nederland. Vluchtelingen hebben het recht om asiel aan te vragen in een veilig land, ook in Europa.
Bron: UNHCR, VluchtelingenWerk, Hein de Haas. Hoe migratie echt werkt (2023)
Bronnen: CBS, COA, Rijksoverheid, VluchtelingenWerk Nederland, WODC, Hein de Haas (2023). Hoe migratie echt werkt. Spectrum. Bekroond met de Prinsjesboekenprijs voor het beste politieke boek.